هر ساله در ماه محرم و صفر در سراسر ایران عزاداری برپاست.همانگونه که شاهد بودیم برای اربعین حسینی چندین میلیون نفر از ایران به کربلا سفر کرده و شاهد مراسم پر شور آن ها در اربعین حسینی بودیم.اما این سوال وجود دارد آیا که ایرانیان در زمان امام حسین چه کردند؟ جناب آقای دکتر رجبی دوانی، کارشناس تاریخ اسلام، به این پرسش پاسخ داده اند.
نقش ایرانی ها در واقعه کربلا چه بوده است؟
ایران بزرگ قدیم کل عراق امروز، بخش هایی از ترکیه و این کشورهایی که پس از فروپاشی شوروی به وجود آمد مانند آذربایجان و ارمنستان و گرجستان، جزء خاک ایران قدیم بوده است. البته در مناطقی که الان جزء عراق است و قدیم جزء ایران بوده است، ایرانی ها به گروه هایی از اعراب اجازه سکونت داده بودند. یعنی از دیرباز و دوران ساسانیان دولتی عربی به نام حیره نزدیک کوفه امروزی بوده است که در این بخش ها ساکن بوده اند. اعراب بودند و بسیاری از ایشان مسلمان شدند. کوفه و بصره را در خاک ایران ساختند برای اینکه بتوانند به راحتی فتوحات داشته باشند. یک لشکر از شمالی و یک لشکر مناطق جنوبی را تحت پوشش خود قرار می داد.
ایرانی ها دوران امام حسین علیه السلام در مناطق شمالی عراق امروزی داخل در خاک ایران امروز حضور داشتند که اکثر ایشان زرتشتی هستند و مسلمان نشده اند. آنهایی که مسلمان می شدند از نظر زرتشتی ها خائن به حساب می آمدند و لذا آنها به مناطق عرب نشین و مسلمان نشین ایران کوچ می کردند و مقیم کوفه و بصره می شدند. حتی برخی اوقات شمار ایرانی های کوفه از اعراب بیشتر می شد. اما در زمان خلیفه دوم به بعد تبعیض هایی علیه ایشان واقع می شد که کاملا
مردم خاک سیستان به محض رسیدن خبر شهادت امام حسین، علیه برادر عبیدالله بن زیاد، یعنی عبّادالله بن زیاد که حاکم ایشان بود، شورش کردند و او را از سیستان بیرون کردند و برای مدتی حکومت آن جا را بر عهده گرفتند.
ضد تعالیم پیامبر و اسلام بود و همان مسئله عرب و عجم بوجود آمد و اعراب به ایرانی می گفتند شما موالی (حالت تحقیر) هستید و ما اجازه سکونت شما را در این مناطق داده ایم. و این را القا کرده بودند که شما ایرانی ها شهروندان درجه دو هستید و حق مداخله سیاسی ندارید و آنها هم پذیرفته بودند. اگر چه در اصحاب امام علی ما چند نفر ایرانی مانند ابوساسان داریم اما جامعه ایرانی مسلمان از نظر سیاسی آنچنان تحقیر شده بودند که در مسائل سیاسی دخالت نمی کردند. بنابراین ما هیچ نامه ای از طرف ایرانی ها برای امام حسین نداریم که ایشان را دعوت کرده باشند. در زمان امام علی این تبیض ها برداشته شد و بسیاری نیز برای ایشان هزینه داشت و معاویه دید اگر بخواهد عرب ها را داشته باشد باید ایرانی ها را تحقیر کند لذا در این مدت بیست سال، ایرانی ها را تارومار کرده بودند و خیلی ها را تبعید کرده بود. پس از ایرانی ها انتظاری برای کمک به امام حسین وجود ندارد و امام حسین و سایر اهل بیت هم هیچ خطابی به ایرانی ها ندارد.
البته یک گزارشی را علامه شیخ محمد مهدی شمس الدین که قائم مقام امام موسی صدر بودند، در کتاب انصار الحسین نقل می کند و من نرسیده ام که بررسی کنم ببینم سند این نقل چیست اما گزارش کرده است که گروهی از موالی(ایرانی های مسلمان) قصد داشتند از فرات خود را به امام برسانند و ایشان را یاری کنند. اما عمر بن سعد چهارصد نفری را که فرستاده بود برای جلوگیری بنی اسد، ظاهرا فرستاده است جلوی شریعه فرات را بگیرند تا ایرانی ها نتوانند به کربلا برسند اما مشخص نیست که تعداد ایرانی ها چقدر بوده است و چه کاری کرده اند و این چهارصد نفر به غیر از آن پانصد نفری است که هفتم محرم آب را بر روی امام بستند.
افتخار اولین خونخواهی امام حسین علیه السلام برای ایرانی ها
طبق نقل های موثق، افتخار اولین خونخواهی برای امام حسین علیه السلام به ایرانی می رسد حتی قبل از آنکه توابین و مختار قیام کنند. مردم خاک سیستان به محض رسیدن خبر شهادت امام حسین، علیه برادر عبیدالله بن زیاد، یعنی عبّادالله بن زیاد که حاکم ایشان بود، شورش کردند و او را از سیستان بیرون کردند و برای مدتی حکومت آن جا را بر عهده گرفتند اما متاسفانه جزئیات آن در دسترس نیست و ذکر نشده است اما این اتفاق در زمان حکومت جائرانه و ظالمانه یزید است در حالی که قیام توابین و مختار بعد از مرگ یزید قیام کرده اند و تا زمان زندگی یزید، کسی جرأت قیام ندارد بجز مردم سیستان که این کار را انجام داده اند و این قیام مردم سیستان با بررسی های انجام شده تقریبا دو ماه بعد از شهادت امام حسین علیه السلام، برپا می دارند و از این جهت فضل تقدم در خونخواهی امام حسین علیه السلام را به اسم خود ثبت می کنند.
ایران بزرگ قدیم کل عراق امروز، بخش هایی از ترکیه و این کشورهایی که پس از فروپاشی شوروی به وجود آمد مانند آذربایجان و ارمنستان و گرجستان، جزء خاک ایران قدیم بوده است. البته در مناطقی که الان جزء عراق است و قدیم جزء ایران بوده است، ایرانی ها به گروه هایی از اعراب اجازه سکونت داده بودند. یعنی از دیرباز و دوران ساسانیان دولتی عربی به نام حیره نزدیک کوفه امروزی بوده است که در این بخش ها ساکن بوده اند. اعراب بودند و بسیاری از ایشان مسلمان شدند. کوفه و بصره را در خاک ایران ساختند برای اینکه بتوانند به راحتی فتوحات داشته باشند. یک لشکر از شمالی و یک لشکر مناطق جنوبی را تحت پوشش خود قرار می داد.
ایرانی ها دوران امام حسین علیه السلام در مناطق شمالی عراق امروزی داخل در خاک ایران امروز حضور داشتند که اکثر ایشان زرتشتی هستند و مسلمان نشده اند. آنهایی که مسلمان می شدند از نظر زرتشتی ها خائن به حساب می آمدند و لذا آنها به مناطق عرب نشین و مسلمان نشین ایران کوچ می کردند و مقیم کوفه و بصره می شدند. حتی برخی اوقات شمار ایرانی های کوفه از اعراب بیشتر می شد. اما در زمان خلیفه دوم به بعد تبعیض هایی علیه ایشان واقع می شد که کاملا
مردم خاک سیستان به محض رسیدن خبر شهادت امام حسین، علیه برادر عبیدالله بن زیاد، یعنی عبّادالله بن زیاد که حاکم ایشان بود، شورش کردند و او را از سیستان بیرون کردند و برای مدتی حکومت آن جا را بر عهده گرفتند.
ضد تعالیم پیامبر و اسلام بود و همان مسئله عرب و عجم بوجود آمد و اعراب به ایرانی می گفتند شما موالی (حالت تحقیر) هستید و ما اجازه سکونت شما را در این مناطق داده ایم. و این را القا کرده بودند که شما ایرانی ها شهروندان درجه دو هستید و حق مداخله سیاسی ندارید و آنها هم پذیرفته بودند. اگر چه در اصحاب امام علی ما چند نفر ایرانی مانند ابوساسان داریم اما جامعه ایرانی مسلمان از نظر سیاسی آنچنان تحقیر شده بودند که در مسائل سیاسی دخالت نمی کردند. بنابراین ما هیچ نامه ای از طرف ایرانی ها برای امام حسین نداریم که ایشان را دعوت کرده باشند. در زمان امام علی این تبیض ها برداشته شد و بسیاری نیز برای ایشان هزینه داشت و معاویه دید اگر بخواهد عرب ها را داشته باشد باید ایرانی ها را تحقیر کند لذا در این مدت بیست سال، ایرانی ها را تارومار کرده بودند و خیلی ها را تبعید کرده بود. پس از ایرانی ها انتظاری برای کمک به امام حسین وجود ندارد و امام حسین و سایر اهل بیت هم هیچ خطابی به ایرانی ها ندارد.
البته یک گزارشی را علامه شیخ محمد مهدی شمس الدین که قائم مقام امام موسی صدر بودند، در کتاب انصار الحسین نقل می کند و من نرسیده ام که بررسی کنم ببینم سند این نقل چیست اما گزارش کرده است که گروهی از موالی(ایرانی های مسلمان) قصد داشتند از فرات خود را به امام برسانند و ایشان را یاری کنند. اما عمر بن سعد چهارصد نفری را که فرستاده بود برای جلوگیری بنی اسد، ظاهرا فرستاده است جلوی شریعه فرات را بگیرند تا ایرانی ها نتوانند به کربلا برسند اما مشخص نیست که تعداد ایرانی ها چقدر بوده است و چه کاری کرده اند و این چهارصد نفر به غیر از آن پانصد نفری است که هفتم محرم آب را بر روی امام بستند.
افتخار اولین خونخواهی امام حسین علیه السلام برای ایرانی ها
طبق نقل های موثق، افتخار اولین خونخواهی برای امام حسین علیه السلام به ایرانی می رسد حتی قبل از آنکه توابین و مختار قیام کنند. مردم خاک سیستان به محض رسیدن خبر شهادت امام حسین، علیه برادر عبیدالله بن زیاد، یعنی عبّادالله بن زیاد که حاکم ایشان بود، شورش کردند و او را از سیستان بیرون کردند و برای مدتی حکومت آن جا را بر عهده گرفتند اما متاسفانه جزئیات آن در دسترس نیست و ذکر نشده است اما این اتفاق در زمان حکومت جائرانه و ظالمانه یزید است در حالی که قیام توابین و مختار بعد از مرگ یزید قیام کرده اند و تا زمان زندگی یزید، کسی جرأت قیام ندارد بجز مردم سیستان که این کار را انجام داده اند و این قیام مردم سیستان با بررسی های انجام شده تقریبا دو ماه بعد از شهادت امام حسین علیه السلام، برپا می دارند و از این جهت فضل تقدم در خونخواهی امام حسین علیه السلام را به اسم خود ثبت می کنند.
